تعزیه به مجموعه ادب و هنر ایران ارزشهایی تقدیم کرده است. پیدایی نخستین شکل ادبیات نمایشی مکتوب، پدیداری شکل و شیوۀ اجرایی و بیانی خاص در هنر نمایشی و نگهداشت و استمرار مقامها و گوشههای موسیقی در سنت موسیقایی ملی ایران از جمله این ارزشها ست. تعزیهخوانان، به ویژه تعزیهخوانان تکیه دولت که از میان تعلیمیافتگان استادان موسیقی انتخاب میشدند، در حفظ موسیقی سنتی و استمرار و بقای مقامها و گوشههای موسیقی نقش بسیار پراهمیتی داشتند. آهنگ صدا و ادای کلمات و اشعار با الحان موسیقی در ردیفها، مقامها و گوشههای مختلف متناسب با شخصیت نقشها، تأثیری شگرف در ذهن و احساس و عاطفه مردم و القای بار معنایی اشعار به آنها داشت. تعزیهخوانانی که آواز خوش داشتند و مایههای موسیقی ایرانی را میدانستند، میتوانستند در ذهنِ جمعی عامه تماشاگر اثری عمیق بگذارند و در آنها نفوذ کنند و شور برانگیزند.
فایل صوتی : قسمتی از تعزیه حضرت عباس (ع)
حاج مصطفی فقیه فرزند محمد هادی در سال 1319 در شهر حبیب آباد برخوار متولد شد. وی تعزیه خوانی را در سن 15 سالگی (حدودا از سال 1334 هجری شمسی) آغاز نمود.به گفته ایشان، مشوق وی در این امر ، برادرشان مرحوم استاد نبی اله فقیه حبیب آبادی بوده و در این عرصه بیشتر متاثر از تعزیه خوانان قدیمی حبیب آباد همچون مرحوم سید عباس مرتضوی و مرحوم حاج مرشد طاهری بوده اند.
سرپرست گروه تعزیه خوانان سید الشهدا و اباالفضل علیهما السلام حبیب آباد تا کنون در حسینیه و تکایایی همچون : تکیه حضرت اباالفضل محله پایین، تکیه مهدی قائم محله پاریس، تکیه امام حسین و اباالفضل علیهما السلام محله بالا حبیب آباد ، تکیه شهر گز برخوار، هنرستان اصفهان، باغ نگار اصفهان، چهار راه بنایی ، امامزاده حسن ع اصفهان ، سیون و ... به ایفای نقش پرداخته است.
نقش هایی که ایشان از بدو ورود به این عرصه تا کنون در آن به اقامه عزای اهل بیت علیهم السلام پرداخته می توان به شبیه : قاسم، علی اکبر، عباس، حر، حضرت علی ، مسلم، امام حسن، امام حسین، امام رضا، امام موسی، ابراهیم، سلیمان، یوسف، بشیر، فرنگی بارگاه، امام سجاد، چوپان طفلان مسلم ، عبداله عفیف، مختار بارگاه ابن زیاد، زارع علقمه، ایوب،صودیف و ... اشاره نمود.
حاج مصطفی فقیه در خصوص سبک تعزیه خوانی قدیم و سنتی و تفاوت آن با تعزیه امروزی می گوید :
آقای شکراله بیگی
آقای شکراله بیگی فرزند غلامرضا در سال 1315 در حبیب آباد متولد شد. وی تعزیه خوانی را از سال 1335 و در سن 20 سالگی آغاز نمود. مشوق و راهنمای آقای بیگی در این عرضه مرحوم غلامرضا مهوری معروف به غلامرضا جواد ( از تعزیه خوانان قدیمی حبیب آباد) بود. نامبرده در نقش های مختلف موافق خوان به ویژه شبیه امام حسین علیه السلام به ایفای نقش پرداخته است.
در اینجا خاطره ای را از زبان ایشان نقل می کنیم :
" اینجانب شکراله بیگی پیر غلام امام حسین علیه السلام که مدت 60 سال در نقش امام و نقشهای مختلف در حسینیه های حبیب آباد تعزیه خوانی کردم و مدتی است که بازنشست دستگاه امام حسین ع شده ام و افتخار می کنم که مردم بنده را به پیر غلامی امام حسین ع قبول دارند. مدت 4 سال پیش در دولت آباد برخوار از طرف اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی جلسه ای به نام پیرغلامان امام حسین ع برپا شده بود که از بنده هم دعوت بعمل آمد و افتخار شرکت در آن محفل را پیدا کردم و از طرف اداره ارشاد پیرترین غلامان امام حسین ع را به لحاظ سنی مورد تقدیر و تشکر قرار دادند و اینجانب نیز به دریافت یک جلد کلام الله مجید و یک عدد شمشیر افسری و تقدیرنامه نائل شدم و خوشحالم که در مدت عمرم نوکر پیرغلام امام حسین ع و اهل بیت عصمت و طهارت ع بوده ام. "
آقای بیگی در توصیه به جوانان و نوجوانان تعزیه خوان می گوید : " در هر مجلسی که در شأن آنها نیست، شرکت نکنند. "
با تشکر از همکاری آقای بیگی با این پایگاه اطلاع رسانی، از خداوند متعال برای ایشان سلامتی و توفیق مسالت داریم.
عدم شرکت در محافل و اجتماعات تعزیه خوان ها برای تمرین و ممارست
از تعزیه خوانان قدیمی شنیده بودیم در ایام ماه محرم و صفر که موقع برپایی مراسم تعزیه خوانی در حبیب آباد بود و مردم تعزیه خوانی را چونان مراسمی عزاداری (نه مثل امروز که بعضا برای سرگرمی و گذراندن وقت توسط برخی افراد نا آگاه و یا محلی برای به نمایش گذاشتن اسب ها) فرض می نمودند و به گونه ای برنامه ریزی می کردند که عصرها در تکایای شهر حضور یافته و به تماشای تعزیه خوانی بپردازند، شبها تعزیه خوانان با هماهنگی و نظارت سرپرست تعزیه در محلی همچون منزل یکی ازتعزیه خوانان یا تکیه یا مسجد دور هم گرد آمده و برای تعزیه روز بعد نسخه های مجلس را تقسیم نموده و سپس هر کدام نسخه خود را با آهنگ و نحوه خواندن آن در حضور سر پرست و بقیه تعزیه خوانان تمرین می نمود و این باعث می شد در روز اجرای تعزیه به خوبی این نقش را اجرا کند.
متاسفانه این امر مهم امروزه از میان تعزیه خوانان امروزی رخت بربسته و به همین جهت می بینیم تعزیه های امروزی آن چنان شور و شوق را در بین مستمعین ایجاد نمی کند.
پیشنهاد می شود تعزیه خوانان به خصوص سرپرستان حسینیه ها به این امر مهم دقت نظر داشته و این سنت نیکو که در بین پیشینیان و پیشکسوتان تعزیه حبیب آباد برقرار بوده است را بار دیگر زنده نگه دارند تا شاهد احیای تعزیه خوانی سنتی باشیم.