پیوند تعزیه با موسیقی

 

 تعزیه به مجموعه ادب و هنر ایران ارزش‌هایی تقدیم کرده است. پیدایی نخستین شکل ادبیات نمایشی مکتوب، پدیداری شکل و شیوۀ اجرایی و بیانی خاص در هنر نمایشی و نگهداشت و استمرار مقام‌ها و گوشه‌های موسیقی در سنت موسیقایی ملی ایران از جمله این ارزشها ست. تعزیه‌خوانان، به ویژه تعزیه‌خوانان تکیه دولت که از میان تعلیم‌یافتگان استادان موسیقی انتخاب می‌شدند، در حفظ موسیقی سنتی و استمرار و بقای مقام‌ها و گوشه‌های موسیقی نقش بسیار پراهمیتی داشتند. آهنگ صدا و ادای کلمات و اشعار با الحان موسیقی در ردیف‌ها، مقام‌ها و گوشه‌های مختلف متناسب با شخصیت نقش‌ها، تأثیری شگرف در ذهن و احساس و عاطفه مردم و القای بار معنایی اشعار به آن‌ها داشت. تعزیه‌خوانانی که آواز خوش داشتند و مایه‌های موسیقی ایرانی را می‌دانستند، می‌توانستند در ذهنِ جمعی عامه تماشاگر اثری عمیق بگذارند و در آن‌ها نفوذ کنند و شور برانگیزند. 

مطلب ویژه میلاد با سعادت امام حسن مجتبی (ع)

متن نامه ی امام حسن (ع) به زیاد بن ابیه

موسیقی اصیل تعزیه

از موسیقی اصیل تعزیه دور افتاده‌ایم

حاتم عسگری از پژوهشگران عرصه موسیقی درباره آسیب‌های موسیقایی مجالس شبیه‌خوانی طی سال‌های اخیر خاطرنشان کرد: در زمان گذشته اصولا برای جمع کردن مردم برای دیدن مجالس تعزیه از ابزار و ادوات تبلیغاتی آنچنانی استفاده نمی‌کردند و این لحن زیبای موسیقی و روایت مجالس تعزیه بود که باعث می شد مردم به خواسته خود در مکانی بدون سقف و در مساجد حضور پیدا کنند و به تماشای این مجلس‌ها بنشینند.

وی ادامه داد: اجرای این مجالس شبیه‌خوانی در زمان‌های گذشته به قدری زیبا و جذاب بود که تماشاگران در بسیاری از موارد بیش از سه ساعت در مکان اجرای تعزیه می ماندند و از روایت نمایشی - موسیقایی آن لذت می‌بردند. به نظر من اولویت اصلی آن آثار که تماشاگران را جذب خود می‌کرد موسیقی بود که متاسفانه طی سال‌های اخیر در جریان اجرای مجالس شبیه‌خوانی نقش این موسیقی فاخر کمتر شده و همین امر نگرانی‌هایی را در این زمینه به وجود آورده که یک بخش آن دور افتادن از اصلیت موسیقی تعزیه است.

این خواننده موسیقی ایرانی گفت: من در دوران فعالیت کاری خودم افتخار تعزیه‌خوانی نداشتم اما به دلیل فقدان جریان‌های اصیل آواز در تعزیه که رو به انحطاط است مجبور به خوانش دوباره بسیاری از این قطعات شدم که این روند هنوز ادامه دارد. البته در این میان نمی توان از تلاش هایی که هنرمندان این عرصه انجام می دهند چشم‌پوشی کرد اما باید قبول کنیم که این دوستان در ارائه ردیف آوازی صحیح و اصیل مبتنی بر موسیقی ایرانی کوتاهی کردند چراکه اگر آهنگ وجود نداشته باشد، بازیگری در تعزیه هم معنا و مفهوم خاصی پیدا نمی کند.